Nederland was een van de pioniers omtrent het gedogen van de verkoop, het bezit en gebruik van cannabis. Nu, December 2023, zijn er steeds meer landen waarin wiet volledig gelegaliseerd wordt en is Nederland niet meer de voorloper. Echter zijn er wel nieuwe ontwikkelingen omtrent de cannabiswetgeving in Nederland. In dit artikel kijken we naar de geschiedenis, de huidige wetgeving en de ontwikkelingen die het toekomstige beleid kunnen veranderen.
Geschiedenis omtrent cannabiswetgeving in Nederland
Wietexperiment: gesloten coffeeshopketen
Geschiedenis omtrent cannabiswetgeving in Nederland
De geschiedenis van de cannabiswetgeving in Nederland begint in de jaren 1960 en 1970. In die tijd was er in Nederland een groeiende tolerantie voor drugsgebruik. Dit kwam onder meer door de invloed van de hippiecultuur en de studentenbeweging. In deze periode ontstonden er ook de eerste coffeeshops, waar wiet en hasj verkocht werd. De overheid stond aanvankelijk afwijzend tegenover de coffeeshops. In 1972 werd er zelfs een politieactie tegen de coffeeshops gehouden. Deze actie leidde echter tot veel kritiek, en de overheid besloot om een gedoogbeleid in te voeren.
In 1976 werd de Opiumwet aangepast, waardoor de verkoop van kleine hoeveelheden softdrugs in coffeeshops niet langer strafbaar werd. Sindsdien is er in Nederland sprake van een gedoogbeleid. Dit beleid werd ingevoerd met het doel om de drugshandel en het drugsgebruik onder controle te houden.
Dit gedoogbeleid werd ingevoerd met een aantal voorwaarden. Zo mochten coffeeshops enkel wiet verkopen, maar geen tabak of alcohol. Daarnaast mochten de coffeeshops ook geen reclame maken voor hun producten.
In de jaren 1980 en 1990 nam het aantal coffeeshops in Nederland sterk toe. In 1995 kwam er kritiek op deze uitbreiding, omdat de coffeeshops overlast zouden veroorzaken. Daarom werden in 1996 de richtlijnen voor coffeeshops verscherpt. Het aantal coffeeshops daalde sindsdien, maar lijkt zich de afgelopen jaren weer te stabiliseren.
De Nederlandse overheid heeft het cannabisbeleid aangescherpt in de jaren die volgden. Dit om drugstoeristen te weren en het THC-gehalte van cannabis te verlagen. De volgende maatregelen zijn genomen, ingetrokken of voorgesteld:
- Besloten club criterium (2012): mensen moesten lid worden van een coffeeshop om er toegang toe te krijgen. Dit werd afgeschaft omdat het leidde tot veel handel op straat.
- Ingezetenen criterium (2013): alleen inwoners van een gemeente mogen in een coffeeshop cannabis kopen. Dit criterium wordt maar in een enkel gemeentes nageleefd in Nederland, waaronder Breda, Dordrecht, Goes, Lelystad, Maastricht, Sittard-Geleen en Terneuzen (1).
- Afstandscriterium (2014): coffeeshops mogen niet binnen 350 meter van een school staan.
- 15% maatregel. Cannabis met een THC-gehalte van 15% of meer zou verboden worden en als harddrugs bestempeld moeten worden in de Opiumwet. Deze maatregel is echter tot op heden naar de achtergrond verdwenen omdat het praktisch gezien moeilijk haalbaar is.
- Experiment gesloten coffeeshopketen (2021): in tien steden wordt geëxperimenteerd met een gesloten coffeeshopketen. Hierbij wordt de levering, inkoop en verkoop van cannabis gecontroleerd. Hierover later in dit artikel meer.
Lees hier meer over historische context waarom wiet illegaal is.
Wetgeving medicinale cannabis
Nederland is het eerste land dat het mogelijk heeft gemaakt om op doktersrecept medicinale cannabis via de apotheek te verkrijgen. Sinds 2003 kunnen patiënten hier een beroep op doen. Om medicinale cannabis te kunnen krijgen, moet je een recept van een arts krijgen. De arts is verlicht om eerst onderzoek te doen en te concluderen dat medicinale cannabis de beste behandeling is voor de aandoening van de patiënt.
Voorbeelden van aandoeningen waarvoor dit in Nederland voorgeschreven wordt zijn: chronische pijn, epilepsie, bij chemotherapie kan het misselijkheid en overgeven verminderen, angst en slaapproblemen en Multiple Scelerose (MS).
Alle medicinale wiet die in Nederland wordt verstrekt is hier ook geteeld. Het Bureau Medicinale Cannabis is een overheidsbedrijf dat telers heeft aangewezen om hier zorg voor te dragen. De cannabis wordt altijd gecontroleerd op kwaliteit en veiligheid.
Gedoogbeleid coffeeshops
In Nederland is de verkoop van wiet en hasj in coffeeshops gedoogd. Dit betekent dat het officieel niet is toegestaan maar tot op zekere hoogte ook niet strafbaar is. De coffeeshops moeten zich aan een aantal strenge regels houden om onder dit gedoogbeleid te vallen.
Deze regels omvatten bepalingen zoals het dagelijkse maximum van 5 gram cannabis per persoon, het verbod op de verkoop van harddrugs en het ontzeggen van toegang aan minderjarigen. Bovendien is het niet toegestaan om alcohol te schenken in coffeeshops, mag er geen reclame worden gemaakt voor drugs en de coffeeshop en dient de beschikbare handelsvoorraad beperkt te blijven tot maximaal 500 gram.
Het vermijden van overlast voor de omgeving is eveneens een vereiste en coffeeshops dienen geen toegang te verlenen aan of te verkopen aan personen die geen ingezetenen van Nederland zijn. Deze gedoogcriteria vormen de richtlijnen waaraan coffeeshops moeten voldoen om hun activiteiten binnen de wettelijke kaders te handhaven.
In de realiteit is dit een vrij complex en onlogisch systeem. Het is namelijk illegaal om wiet te kweken en te vervoeren. Hierdoor is de coffeeshop eigenaar dus strafbaar wanneer zij wiet inkopen, of zelf kweken. Echter mogen ze het binnen dit gedoogbeleid dus wel (onder beperkingen) verkopen.
Gedoogbeleid voor personen
Naast de coffeeshops worden er ook beperkte zaken gedoogd omtrent het bezit en kweken van wiet voor personen. Hieronder volgt de huidige stand van zaken in 2023.
Bezit
In Nederland is het bezit van cannabis voor eigen gebruikt gedoogd, wat dus betekent dat het niet strafbaar is maar ook niet toegestaan. De gedooggrens voor wiet is 5 gram per persoon per dag.
Voor jongeren onder de 18 jaar is het bezit van wiet verboden, en een overtreding wordt volgens de wet bestraft met een werkstraf of een boeten.
Voor volwassenen is het bezit van softdrugs tot 5 gram per persoon per dag gedoogd. Dit betekent dat de politie dit niet zal vervolgen. Als de politie iemand met meer dan 5 gram softdrugs betrapt, kan deze persoon een boete krijgen en kan het in beslag worden genomen. Wanneer iemand vaker met meer dan 5 gram cannabis wordt gepakt kan een hogere boete worden opgelegd. Tussen de 5 en 30 gram ziet de overheid dit als een overtreding, en dus geen misdrijf.
Wanneer je wordt gepakt met meer dan 30 gram wiet is dit een zwaarder strafbaar feit dan een overtreding en bega je een misdrijf. Hiervoor kan een hogere boete gelden en kunnen ook gevangenisstraffen worden opgelegd.
Wiet kweken
Het kweken van wiet is in Nederland verboden. Echter wordt het telen van maximaal vijf planten zonder technische hulpmiddelen (zoals sterke lampen) niet vervolgd. Wanneer deze planten worden ontdekt moet je hier wel afstand van doen.
Bij meer dan vijf planten wordt uitgegaan van beroeps/bedrijfsmatige teelt. Daarvoor staat maximaal drie jaar gevangenisstraf en/of een boete van maximaal € 81.000.
Benieuwd naar de huidige legale status van cannabis in andere landen in Europa? In ons artikel duiken we in de legaliteit van cannabis in de verschillende landen en bespreken we de beste plekken om naartoe te gaan als je wilt blowen.
Wietexperiment: gesloten coffeeshopketen
Het gedoogbeleid voor cannabis in Nederland is niet onomstreden. Sommige mensen vinden dat het beleid te soft is en dat het drugsgebruik stimuleert. Anderen vinden dat het beleid te streng is en dat het mensen die cannabis gebruiken stigmatiseert.
Het huidige gedoogbeleid heeft een aantal nadelen. Het bezit van meer dan 5 gram wiet is nog steeds strafbaar en ook het telen van cannabis is nog steeds illegaal. Hierdoor moet er meer gehandhaafd worden en blijft de illegale drugshandel ook in stand. Daarnaast is het voor coffeeshops een vreemde situatie omdat zij dus geen wiet mogen inkopen maar wel mogen verkopen.
Om deze nadelen te beperken is in 2021 het wietexperiment gestart. De officiële benaming van het wietexperiment is: ‘’Experiment gesloten coffeeshopketen’’. In dit experiment wordt onderzocht of het mogelijk is om de productie, distributie en verkoop van softdrugs te reguleren. In totaal doen er 10 gemeenten mee: Arnhem, Almere, Breda, Groningen, Heerlen, Voorne aan Zee, Maastricht, Nijmegen, Tilburg en Zaanstad.
Het experiment gaat daadwerkelijk van start op 15 December 2023, met de gemeenten Tilburg en Breda als voorlopers. Twee legale wiettelers zullen de wiet leveren aan verschillende coffeeshops in deze gemeenten. Alle wiet zal getest worden op kwaliteit, wat betekent dat de hoeveelheid THC, CBD maar ook zware metalen en aflatoxine wordt bepaald. Zo ben je meer verzekerd dat je veilige en effectieve wiet koopt in de coffeeshops die meedoen.
Met dit experiment wil de overheid nagaan of het volledig legaliseren van cannabis mogelijk is. Het testen van de kwaliteit van wiet is een belangrijke stap in de richting van een betere regulering van deze markt. Met de wietproef zal onderzocht worden wat de gevolgen zijn voor de volksgezondheid en de criminaliteit.
Is CBD legaal in Nederland?
In Nederland heeft CBD (Cannabidiol) een legale status onder specifieke voorwaarden. CBD is een niet-psychoactieve stof die voorkomt in wietplanten. Volgens de Opiumwet is wiet met een THC-gehalte van minder dan 0,05% als legaal beschouwd, waardoor CBD-producten met dit lage THC-gehalte vrij verkrijgbaar zijn.
CBD-producten, zoals oliën, capsules en crèmes, worden op veel plekken verkocht in apotheken, gezondheidswinkels en online retailers. Deze producten zijn bedoeld voor gebruik als voedingssupplementen en zijn niet onderworpen aan dezelfde strikte regels als medicijnen. Het is echter van belang dat producenten zich houden aan de gestelde normen voor THC-gehalte en andere ingrediënten.
In principe is CBD dus legaal, maar producten die meer dan 0,05% THC bevatten zijn wel verboden. Verder mogen de producten niet als geneesmiddelen verkocht worden en mag er ook niet op geadverteerd worden op een manier die suggereert dat het een geneeskrachtige werking heeft.
Open Your Mind
Bij Open Your Mind hechten we grote waarde aan het verstrekken van waardevolle informatie aan onze community via ons Cannabis Kenniscentrum. We geloven dat veel vooroordelen met betrekking tot cannabisgebruik voortkomen uit een gebrek aan correcte informatie en ervaring. Het is ons doel om deze vooroordelen te ontkrachten, en dit streven komt tot uiting in onze merknaam: Open Your Mind.
Binnen ons kenniscentrum publiceren we informatieve artikelen over diverse onderwerpen met betrekking tot wiet. We behandelen verantwoord cannabisgebruik, de rol van wiet in een gelukkig en evenwichtig leven, de effecten van cannabis op zowel de geest als het lichaam, en bieden praktische tips, zoals het ontdekken van unieke coffeeshops en handige trucs voor cannabisgebruik. Door deze informatie te delen proberen we bij te dragen aan een meer open-minded perspectief op cannabis.
